Freud ve Erikson Karşılaştırması

Sigmund Freud’un psikoseksüel ve Erik Erikson’ın psikososyal gelişim teorileri literatürde büyük yer edinen önemli teorilerdir. Her ne kadar Freud’un fikirlerinden etkilenmiş olsa da Erikson’ın teorisi birçok yönden farklılık gösterir. Şimdi bu iki teoriyi karşılaştırmalı olarak inceleyelim.

0-1 Yaş:

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Teorisi

Freud bu dönemi oral dönem olarak adlandırır.Bu dönemde çocuğun birincil haz kaynağı ağız ve ağız yoluyla gerçekleştirdiği davranışlardır(emme, yeme, tatma vs). Bu dönemde yaşanan problemler ilerde Freud’un oral fiksasyon olarak adlandırdığı davranışlarla ortaya çıkabilir.

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Teorisi

Erikson bu döneme temel güvene karşı güvensizlik dönemi ismini verir.Bu dönemde çocuk ona bakan kişiyle olan ilişkisine bakarak çevresine güven ya da güvensizlik geliştirir. Bu dönemde ihtiyacı olan ilgiyi görememek çocuğun ilerde çevresine karşı güvensizlik duymasına neden olabilir.

1-3 Yaş:

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Teorisi

Freud bu dönemi anal dönem olarak adlandırır.Çocuk idrar ve dışkı kontrolünden haz duyar. Bu dönemini sağlıklı bir şekilde geçiren çocukta yetkinlik ve üretkenlik duygusu gelişir.  Bu dönemde yaşanan problemler anal fiksasyona sebep olabilir ve kişiler yetişkinlik döneminde aşırı düzenlilik veya dağınıklık gibi davranışlar görülebilir.

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Teorisi

Erikson bu dönemi özerkliğe karşı kuşku ve utanç olarak adlandırır. Bu dönemde çocuğun annesine bağımlılığı azalır ve özerkleşmeye başlar. kendi başına yeme ve tuvalet eğitimi bu dönemde yer alır. Bu dönemi başarılı bir şekilde geçiren çocuk kendi kendine yetebildiğini görür. Ebeveynleri aşırı kontrolcü olursa çocuk kendi kapasitesinden şüphe duyabilir.

3-6 Yaş:

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Teorisi

Bu dönem Freud’un teorisinde fallik dönem adını alır. Fallik dönemde çocuğun ilgisi ve haz noktası genital bölgelere kaymıştır. Çoğu kişinin aşina olduğu oedipus ve elektra komplekslerinin bu dönemde ortaya çıktığı belirtilir.

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Teorisi

Erikson bu döneme girişimciliğe karşı suçluluk adını verir. Çocuk bu dönemde cinsiyetini keşfetmeye başlar ve soruları artar. Çocuğun bu dönemde amacı vardır ve öğrenmeye çalışır. Sabırlı olup cevap verilmez veya çocuk cezalandırılırsa çocuk suçluluk duygusuyla baş başa kalabilir.

7-11 Yaş:

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Teorisi

Freud bu dönemi gizil dönem olarak adlandırır. Bu dönemde çocuğun cinsel dürtüsü baskılanır ve gizli kalır. Çocuğun sosyal becerileri açısından gelişiminin önemli olduğu bu dönemde okula, arkadaşlara ve hobilere odaklandığı görülür.

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Teorisi

Bu dönem Erikson’ın teorisinde başarıya karşı yetersizlik(aşağılık) adını alır. Çocuk yeni beceriler edinerek başarı hissi duyar. Bu dönemde desteklenen çocuk başarı ve beraberinde kendine güven geliştirirken, tam tersi durumda çocukta yetersizlik ve aşağılık hissi gelişebilir.

Ergenlik

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Teorisi

Freud bu döneme genital dönem adını verir. Çocuk bu dönemde romantik ilişkileri keşfetmeye başlar. dönemin amacı hayatın her alanında bir denge oluşturabilmektir. Bu dönemde ergenin karşı çıkışları normaldir. çatışmaya girerek aslında kendi hayatının sınırlarını belirler.

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Teorisi

Erikson bu dönemi kimlik kazanımına karşı kimlik karmaşası olarak adlandırır. Ergenler bu dönemde farklı rolleri ve kimlikleri keşfeder. Bu dönemde desteklenen ergen özgürce seçim yapar ve kendine uygun bir kimlik geliştirir. Aksi durumlarda kimlik karmaşası ve kafa karışıklığı yaşarlar.

Yetişkinlik

Freud’un Psikoseksüel Gelişim Teorisi

Freud’un teorisi doğumdan ergenliğe kadar olan dönemi kapsar ve ona göre genital dönem yetişkinlik boyunca sürer. Kişinin amacı hayatının her alanını dengeli bir şekilde idare etmektir.

Erikson’ın Psikososyal Gelişim Teorisi

Erikson’ın teorisinde yetişkinlik kendi içinde 3 evre daha barındırır. Bunlar:

Yakınlığa karşı uzaklık: Genç yetişkinlerin romantizm ve beraberlik arayışı içinde olduğu dönem.

Üretkenliğe karşı durgunluk: Kişi başkalarına faydalı olarak üretkenlik hissini yaşamaya çalışır. Aile, iş ve sosyal yaşamında üretkenlik gösteremeyen kişi içine kapanıp durgunluk yaşayabilir.

Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk: Yaşlı bireyler geçmişlerine dönerek doyum hissi ararlar.  O zamana kadar yaptıklarından tatmin de olabilir ancak olmaz ise ömrünü boşa geçirdiğini düşünerek umutsuzluk yaşar.