Buradasın Ankara Psikolog » Popüler Psikoloji » Neden Mağdurları ve Kurbanları Suçlarız?

Neden Mağdurları ve Kurbanları Suçlarız?

Yazar: Ankara Psikolog

Yaşanılan kötü olaylar sonrasında olayların kurbanlarını suçlamak çok da az karşılaşılan bir durum değildir, aksine çok da yaygındır. Gece geç saatlerde kapkaç kurbanı olan bir insana “O saatte sokakta ne işi varmış?” ya da taciz edilen bir insana “Öyle giyinirse başına bunlar gelir.” demek bu kabul edilemez durumun en çarpıcı örneklerindendir. Ülkemizde ve dünyada kurbanı suçlama durumunun birçok örneği vardır ki saymaya kalksak mümkün değil hepsini sıralayamayız.

Peki, neden insanlarda kurbanı suçlama eğilimi vardır?

Psikolojide bu durumu açıklayan olgulardan ilki temel yükleme hatasıdır(fundamental attribution error). Bu olguya göre kişiler başkalarının davranışlarını açıklarken onların kişisel özelliklerinin etkilerini abartma ve dış faktörlerin etkisini küçümseme eğilimindedirler. Ancak konu kendileri olduğunda durum tersine döner ve başına negatif bir olay gelen insan dış etkenleri fazlaca suçlar. Örneğin,  arkadaşının evine hırsız giren bir kişi arkadaşını çok ihmalkar ve dikkatsiz olmakla suçlayabilirken aynı durum kendisinin başına geldiğinde kendinin ne kadar suçsuz olduğundan bahsedebilir.

Kurbanı suçlama durumunu açıklayan diğer bir olgu ise geri görüş önyargısıdır (hindsight bias). Bu olguyu şu şekilde açıklayabiliriz: geçmişte yaşanan bir olay değerlendirilirken olaya dair tüm bilgilere sahip olan kişiler, sonucun önceden de tahmin edilebileceğini düşünürler. “Bunun böyle olacağı belliydi.”  benzeri cümlelerle kendini belli eden önyargı kişileri büyük yanılgıya düşürür çünkü bir olay henüz gerçekleşmeden onun sonucunu kesinlikle bilmek imkansızdır.

Konuya dair açıklama getiren son olgu ise adil dünya inancıdır (just-world phenomenon). Buna göre kişilerin dünyanın adil bir yer olduğuna inanma eğilimleri vardır ve yaşanan olayları bu bakış açısıyla değerlendirirler. Birinin başına kötü bir şey geldiğinde o kişinin bunu hak edecek bir şey yaptığı inancı çoğunluk tarafından düşünülür. Dünyanın adil bir yer olduğuna inanmak kişileri rahatlatan bir düşüncedir çünkü böyle düşünerek insanlar kendilerinin ve sevdiklerinin başına kötü şeyler gelmeyeceğine inanırlar. Herkes kendine göre iyi insandır ve kötü şeyler asla kendi başlarına gelmemelidir.

 

Tüm bunların ötesinde kötü şeyler ne yazık ki her gün ve her yerde yaşanmaktadır. Böyle durumları izler ve değerlendirirken önyargılardan ve fikirlerinizi abluka altına almış düşüncelerden biraz olsa da uzaklaşmaya çalışıp kurbanı suçlamadan “onun yerinde ben de olabilirdim” diye düşünmeyi deneyebilirsiniz.

BU YAZILARA DA GÖZ ATABİLİRSİNİZ

Yorumunuzu Bekliyoruz !