Duygusal zeka duyguları anlama ve onlarla başa çıkabilme becerisini ifade etmek için kullanılan bir zeka çeşididir. Uzmanlara göre duygusal zeka kişilerin hayattaki başarılarında önemli role sahip, hatta IQ ‘dan daha önemli olduğunu savunanlar dahi vardır. Bundan yola çıkarak duygusal zekanın karar alma mekanizmalarından okul başarısına kadar birçok şeyde etkili olduğunu söyleyebiliriz.
Peki, duygusal zeka nelere bağlıdır, geliştirmek mümkün müdür? Bu soruların cevabını Daniel Goleman isimli yazardan alıyoruz. Ona göre duygusal zekayı önemli ölçüde etkileyen 5 faktör var ve kişiler isterlerse bunları geliştirebilirler. İşte muhteşem beşli:
Kendinin farkında olma (öz farkındalık)
Öz farkındalık kişinin kendi duygularını tanıma ve anlama becerisini ifade eder ve duygusal zeka için kritik öneme sahiptir. Duyguları tanımanın ötesinde kendi davranışlarının, duygularının diğer insanlar üzerinde nasıl bir etkisi olacağının farkında olmayı da içerir. Öz farkındalığınızı arttırmak için farklı durumlara verdiğiniz tepkileri ve duygu değişimlerinizi takip etmeli ve kendiniz için anlamlı hale getirmelisiniz.
Öz düzenleme
Duygularınızı ve başkalarına nasıl etki ettiğini anlamanın yanı sıra duygusal zekaya sahip olmak için duygularınızı düzenlemeyi ve kontrol altına almayı bilmelisiniz. Bu demek değildir ki duygularınızı gizleyin ve kimseye göstermeyin, sadece duygularınızı dışa vurmak için doğru zamanı, yeri ve ifade etme şeklini bulun. Temel olarak öz düzenlemede aranan şey davranışlarınızın ve duygularınızı ifade edişinizin uygunluğudur.
Sosyal beceriler
Diğer insanlarla sağlıklı iletişim kurabilmek duygusal zekanın diğer bir gerekliliğidir. Duyguları doğru bir şekilde anlatmak ve aktarmanın beraberinde edindiğiniz bu bilgileri günlük yaşamınıza da ustaca yerleştirmelisiniz. Sosyal becerilerin en önemlileri arasında; aktif dinleme, sözlü iletişim becerileri, sözsüz iletişim becerileri, liderlik ve ikna kabiliyeti sıralanabilir.
Empati
Empati, yani diğer insanların durumlar karşısında nasıl hissettiğini anlayabilme becerisi, duygusal zeka için çok kritiktir. Ancak yalnızca karşıdaki kişinin nasıl hissettiğini anlamak yetmez bunun yanında o kişiye vereceğiniz tepkilerin de onun duygu durumuna uygun olması gerekir.
Motivasyon
İçsel motivasyon da duygusal zekada önemli bir rol oynar. Duygusal zekası yüksek kişiler için para, ün, beğeni gibi ödüller değil daha çok iç dünyalarını doyuracak motivasyon kaynakları ararlar. Genelde bu kişiler deneyimlemeye ve harekete geçmeye önem verirler. Kendilerine hedefler belirler, hedefleri için çabalar ve her zaman daha iyisini yapmak için yeni yollar ararlar böylece iç dünyalarını zenginleştirirler.