Fiksasyon, gelişimin erken evrelerinden birinde haz kaynağı olan bir davranışa hayatın ilerleyen dönemlerinde takılıp kalma, o davranıştan vazgeçememedir. Fiksasyonlar psikoseksüel gelişim evrelerinde çözümlenememiş bir durum olursa ortaya çıkarlar. Yani kişi çözemediği için o noktada takılıp kalır ve ilerleyemez.
Fiksasyonlar nasıl gelişir?
Freud’a göre çocuklarda gelişim birbiriniz izleyen psikoseksüel evleler üzerinden ilerler ve bu evrelerde idin libidinal enerjisi vücudun farklı bölgeleri arasında geçiş gösterir. Freud her evrenin sağlıklı bir şekilde geçirilebilmesi için çocuğun karşılaştığı çatışmayı çözmesi ve sonraki evreye geçmesi gerekir. Karşılaşılan bu çatışma çocuğun yetişkin kişiliğinin oluşumunda önemli yere sahiptir. Eğer çocuk bir evreyi başarılı olarak tamamlayamazsa gelişiminin o noktasında takılıp kalabilir yanı fiksasyon oluşur.
Fiksasyon örnekleri
Oral fiksasyonlar: Tırnak yeme, sigara içme, sakız çiğneme ve aşırı alkol tüketimi oral fiksasyon örnekleri olarak sayılabilirler. Bunlar kişinin psikoseksüel gelişiminin ilk evresindeki temel çatışmaları çözemediği anlamına gelir.
Anal fiksasyonlar: Psikoseksüel gelişimin ikinci evresinde çocuk mesane ve bağırsak kontrolüne odaklanır. Bu noktada gelişen fiksasyonlar Freud’un anal-tutucu ve anal-tepkici dediği kişilik tiplerini ortaya çıkarabilir. Anal-tutucu kişilerde cimrilik, aşırı düzenlilik, mükemmeliyetçilik gibi özellikler görülürken; anal-tepkici kişilerde dağınıklık, savurganlık ve dürtüsellik ön planda olur.
Fallik fiksasyonlar: Fallik döneme ait fiksasyonlar arasında teşhircilik ve cinsel yönden agresif davranışlar olabilir.