Amerikan Randy Gardner kasıtlı olarak en uzun süre uyanık kalma rekorunu elinde tutan kişi. Rekoru tam 264.4 saat yani 11 gün 24 dakika. Randy’nin bu rekoru kırmak istemesindeki nedenlerden bir tanesi uykusuzluğun zararlı bir şey olmadığını göstermek olsa da üzülerek söylüyoruz ki uykusuzluk ZARARLIDIR! Hatta kendisi de paranoya, halüsinasyon, huysuzluk gibi birçok sorun yaşamış ama sorunların birçoğunu fark bile edememiştir. Peki uykusuzluk nelere sebep olur?
Uykulu beyinler daha çok çalışır.
Uykusuzluk yüzünden normalde olduğu kadar etkili çalışamayan beyin aynı performansı yakalayabilmek için çok daha fazla çalışır. Uykusuzluk çeken beyin bu etkileri yok etmek için prefrontal kortekse daha fazla enerji göndermeye çalışır.
Kısa süreli hafıza kötü etkilenir.
Kısa süreli hafıza olmaksızın bırakın karışık işleri yerine getirmeyi bir telefon numarasını bile aklımızda tutamayız. Bu yüzden uykusuzluk çekerken bir döngü içine sıkışıp kalırsınız.
Uzun süreli hafıza kötü etkilenir.
Uyku öğrenilenleri pekiştirmek açısından önemli bir rol oynar. Uyurken beynimiz yaşadıklarımızı sıralar, gruplandırır ve anlamlandırır. Aynı zamanda öğrendiğimiz bilgileri de sağlamlaştırır. Uykusuzluk bu işleyişi kötü etkileyeceğinden hem anılarımızı uzun süreli hafızamıza atmak hem de yeni beceriler edinmek zorlaşacaktır.
Dikkat bozulur.
Dikkat insanların sahip olduğu bir süper güç gibidir. Çevremizde olup biten küçük ayrıntıları dikkatimiz sayesinde fark ederiz. Ancak uykusuz olduğumuzda duyularımıza yeteri kadar dikkat veremeyiz. Yorgun olduğumuzda da dikkatimizin çok kolay şekilde dağılması aynı sebeptendir.
Planlama yapılamaz.
Uykusuz geçen 36 saatin ardından plan yapma ve hareketlerinizi koordine etme beceriniz kötüleşmeye başlar. Uykusuz kalan insanlar ya bir kısır döngü içine girerek hareketlerini tekrarlar ya da kararsız kaldıklarından hiçbir şey yapamazlar. İki durumun da iyi bir tarafı yoktur.
Alışkanlıklar kontrolü ele alır.
Uykusuzluk planlama yapamamaya ve harekete geçememeye neden olduğundan beyin otomatik davranışlar gerçekleştirmeye başlar, yani alışkanlıklarımızı. Bu noktada uykusuzluk demek aynı davranışların tekrarlanması anlamına gelir.
Riskli davranışlar artar.
Kart oyunlarıyla yapılan çalışmalarda uykusuz oyuncuların daha fazla risk aldıkları görülmüştür. Riskli davranışların pek faydalı olmadığı açık olsa da uykusuz kişiler bu davranışları sürdürmeye devam eder.
Beyin hücreleri zarar görür.
Deney hayvanlarıyla yapılan bir çalışmada uzun süre uykusuz kalan hayvanlarda belli beyin hücrelerinde %25 e varan kayıplar olmuştur. Uykusuzluk psikolojik olarak iyi sonuçlar doğurmadığı gibi fizyolojik olarak da negatif etkileri vardır.
Mani
Düzenli olarak uykusuzluk çeken insanlarda mani görülmeye başlanmaktadır. Belirtileri arasında paranoya, aşırı yüksek enerji hissi, halüsinasyonlar, öfke ve daha fazlası görülebilir. Uykusuzluk zihinsel hastalıklara sebep olduğu gibi, zihinsel hastalıklar da uykusuzluğa sebep olabilmektedir.
Trafik kazası
Yapılan araştırmalar uykusuzken araç kullanan sürücülerin durumun ciddiyetinin farkında olmadığını gösteriyor. Uykusuzken direksiyon başına geçmek alkollü araç kullanmaktan daha tehlikeli olabilmektedir.